Adam Dec

Geboren:

08 januari 1912, Mszana, Podkarpackie

Overleden:

25 september 1944, De Nederrijn, Oosterbeek

Nummer:

32684

Rang:

Fusilier

Onderdeel:

1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade, 3de Parachutisten Bataljon

Begraafplaats:

Poolse Militair Ereveld, Breda

Vak/rij/nummer:

E.4.10.

Eerder begraven:

Algemene begraafplaats Beusichem

Adam Dec: een Poolse parachutist in Breda

Poolse militairen droegen bij aan de bevrijding van Nederland. Voor zo ver dat bekend is, is het simpel opgedeeld in: De pantserdivisie van generaal Maczek bevrijdde Breda. De parachutisten van generaal Sosabowski vochten mee bij Operatie Market Garden bij Driel (Arnhem). Waaronder ook Adam Julia Dec, in 1944, 32 jaar oud.

Dit bericht verscheen eerder op Polen in Beeld.

Meer dan Arnhem en Breda alleen

Hun bijdrage reikte veel verder. Zo waren er ook piloten die meestreden en en vochten de mannen van Maczek ook in Zeeuws-Vlaanderen en in het noordoosten van Nederland. Bekijk voor een eerst indruk de pop-up tentoonstelling die we maakten met Stichting Driel-Polen of nodig ons uit voor een presentatie over dit onderwerp.

De parachutist in Breda

Als het zo overzichtelijk is, wat doet dan een Poolse parachutist in een graf in Breda? Het gaat om Adam Julian Dec, geboren in 1912 en lid van het derde parachutisten bataljon van de Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade.

Een eerste aanwijzing zit in de datum van overlijden: 25 september. In de nacht van 25 op 26 september trokken de ingesloten Britse en Poolse para’s zich vanuit Oosterbeek terug op Driel wat op dat moment in handen was van de Poolse brigade. Als hij daadwerkelijk die nacht is gesneuveld, ligt het meer voor de hand dat hij stierf in de tweede helft van de nacht omdat de Polen bij de laatste militairen zaten die terugkeerde over de Rijn. Meer hierover leest u in het dossier Driel44 op Polen in Beeld.

Een andere hypothese is dat dat hij al eerder sneuvelde toen hij probeerde met andere Polen de noordoever te bereiken ter ondersteuning van de ingesloten para’s. Deze hypothese wordt om twee redenen ontkracht. De eerste is dat navraag bij experts leert dat uit verslagen blijkt dat Dec op de 25ste in Oosterbeek gesignaleerd is en dus veilig in Oosterbeek is aangekomen.

In ieder geval is duidelijk dat Dec omkwam bij het oversteken van de Rijn en met de stroming is meegenomen. Hij is stroomafwaarts in Beusichem aangespoeld. De site polishwargraves.nl geeft dit ook als verklaring.

De website oorlogsslachtoffers West-Betuwe vertelt ook het verhaal van Adam West. Deze site vermeldt dat het lichaam gevonden is op 14 november en op 15 november is begraven. Hier zit de tweede aanwijzing dat Dec sneuvelde bij de terugtocht over de Rijn. Het onderlichaam was ontkleed wat het vermoeden onderbouwt dat Adam Dec voor de terugtocht de zware schoenen en broek heeft uitgetrokken om het zwemmen te vergemakkelijken.

Het lichaam werd in eerste instantie in Beusichem begraven. De site meldt verder dat in 1948 een Poolse delegatie het graf bezocht en dat het lichaam in de jaren zestig is overgebracht naar Breda.

De oorspronkelijk steen is die op het graf in Beusichem stond is, afgaande op deze website, nog te vinden op de begraafplaatst.

Tekst loopt door onder de foto